วันแรงงาน: สิทธิลูกจ้างตามกฎหมายแรงงานไทยที่ควรรู้

วันแรงงาน รู้ทันสิทธิแรงงานก่อนเสียเปรียบ ไม่ว่าคุณจะเป็นพนักงานประจำ หรือทำงานในระบบชั่วคราว การเข้าใจสิทธิของตนเองตามกฎหมายแรงงานถือเป็นเรื่องจำเป็น บทความนี้สรุปสาระสำคัญเกี่ยวกับ การคุ้มครองแรงงาน โดยเน้นประเด็นเรื่องเวลาทำงาน วันลา และค่าตอบแทนที่ลูกจ้างทุกคนควรทราบ

เวลาทำงาน: กฎหมายกำหนดชัดเจน

• งานทั่วไป: ไม่เกิน 8 ชั่วโมงต่อวัน และรวมกันไม่เกิน 48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์
• งานที่เป็นอันตราย: เช่น งานใต้น้ำ ใต้ดิน งานกับสารเคมีอันตราย หรือมีความเสี่ยงด้านสุขภาพ ต้องลดชั่วโมงเหลือไม่เกิน 7 ชั่วโมงต่อวัน และ 42 ชั่วโมงต่อสัปดาห์

เวลาพัก: ต้องได้พักอย่างน้อย 1 ชั่วโมง/วัน

• ระหว่างงาน: ลูกจ้างต้องได้พัก ไม่น้อยกว่า 1 ชั่วโมงต่อวัน ภายหลังทำงานไม่เกิน 5 ชั่วโมงติดต่อกัน
• ก่อนทำโอที: หากจะทำงานล่วงเวลาเกิน 2 ชั่วโมง ต้องได้พักอย่างน้อย 20 นาที ก่อนเริ่มงานล่วงเวลา

วันหยุด: ลูกจ้างมีสิทธิพักผ่อนอย่างชัดเจน

1. วันหยุดประจำสัปดาห์: ไม่น้อยกว่า 1 วัน/สัปดาห์ และห่างกันไม่เกิน 6 วัน
2. วันหยุดตามประเพณี: อย่างน้อย 13 วัน/ปี (รวมวันแรงงาน)
3. วันหยุดพักผ่อนประจำปี: อย่างน้อย 6 วันทำงาน/ปี สำหรับผู้ที่ทำงานครบ 1 ปี

สำหรับบางอาชีพ เช่น งานโรงแรมหรืองานในที่ทุรกันดาร สามารถเลื่อนวันหยุดได้ตามข้อตกลงภายในระยะ 4 สัปดาห์ติดต่อกัน

การทำงานล่วงเวลา (OT) และการทำงานในวันหยุด: รู้ไว้ไม่เสียเปรียบ

การทำงานล่วงเวลา หรือ OT (Overtime) เป็นการทำงานที่เกินจากเวลาทำงานปกติที่กฎหมายกำหนด (ไม่เกิน 8 ชั่วโมงต่อวัน หรือ 7 ชั่วโมงกรณีงานอันตราย) ซึ่งการทำงานล่วงเวลา ต้องเป็นไปโดยความยินยอมของลูกจ้างเท่านั้น ยกเว้นในกรณีฉุกเฉิน

🔹 การทำงานล่วงเวลาในวันทำงานปกติ

• นายจ้างจะให้ลูกจ้างทำงานล่วงเวลาได้ เฉพาะเมื่อได้รับความยินยอมจากลูกจ้าง
• ลูกจ้างต้อง ได้รับค่าจ้าง OT ไม่น้อยกว่า 1.5 เท่าของอัตราค่าจ้างปกติ

🔹 การทำงานในวันหยุด

• ลูกจ้างมีสิทธิ ปฏิเสธการทำงานในวันหยุด หากไม่ได้ให้ความยินยอมไว้ล่วงหน้า
• แต่หากทำงานในวันหยุดและ:
  • ได้รับค่าจ้างเป็นรายวัน/รายชั่วโมง/ตามผลงาน: ต้องได้รับค่าจ้าง 2 เท่า
  • ได้รับค่าจ้างรายเดือน: ได้รับค่าจ้างตามปกติ และถ้าทำงาน ต้องได้เพิ่ม ไม่น้อยกว่า 1 เท่า รวมเป็น 2 เท่า

🔹 การทำงานล่วงเวลาในวันหยุด

• หากทำงาน เกินเวลาปกติในวันหยุด จะเรียกว่า “ล่วงเวลาในวันหยุด”
• ต้องได้รับค่าจ้างไม่น้อยกว่า 3 เท่า ของค่าจ้างปกติ

🔹 เวลาทำงานล่วงเวลา: จำกัดตามกฎหมาย

• จำนวนชั่วโมงรวมของ:
  • การทำงานล่วงเวลาในวันปกติ
  • การทำงานในวันหยุด
  • การทำงานล่วงเวลาในวันหยุด

ต้อง ไม่เกิน 36 ชั่วโมงต่อสัปดาห์

🔹 กรณียกเว้น: นายจ้างไม่ต้องขอความยินยอมจากลูกจ้าง

• งานที่มีลักษณะ จำเป็นเร่งด่วน
  • เช่น ป้องกันอันตรายที่อาจเกิดต่อชีวิต ร่างกาย หรือทรัพย์สิน
• งานที่ทำต่อเนื่องไม่ได้หยุด เช่น
  • โรงแรม
  • สถานบริการ
  • ขนส่ง ที่มีลักษณะเฉพาะ

แม้ไม่ต้องขอความยินยอม แต่ลูกจ้างยังคง มีสิทธิได้รับค่าตอบแทนตามกฎหมายอย่างครบถ้วน

✅ สรุป: สิ่งที่ลูกจ้างควรจำให้ขึ้นใจ

สิทธิวันลา: ลาได้ตามเหตุผลชัดเจน พร้อมค่าจ้างในบางกรณี

1. ลาป่วย

• ลาได้เท่าที่ป่วยจริง
• หากลาตั้งแต่ 3 วันขึ้นไป นายจ้างสามารถขอใบรับรองแพทย์ได้
• ได้รับค่าจ้าง ไม่เกิน 30 วัน/ปี

2. ลากิจ

• ลาได้ตามข้อบังคับของบริษัท
• ไม่จำกัดจำนวนวันโดยตรงในกฎหมาย แต่ต้องเป็น “กิจธุระจำเป็น”

3. ลาคลอดบุตร

• ลาได้สูงสุด 90 วัน/ครรภ์ (รวมวันหยุด)
• ได้รับค่าจ้าง ไม่เกิน 45 วัน/ครรภ์

4. ลาทำหมัน

• ลาได้ตามระยะเวลาที่แพทย์กำหนด พร้อมใบรับรองแพทย์
• ได้รับค่าจ้างในวันลา

5. ลารับราชการทหาร

• สำหรับการเรียกพล ฝึก หรือตรวจสอบ
• ได้ค่าจ้าง ไม่เกิน 60 วัน/ปี

6. ลาฝึกอบรม

• ต้องเป็นหลักสูตรที่มีช่วงเวลาแน่นอนและแจ้งล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 7 วัน
• นายจ้างมีสิทธิไม่อนุญาต หากปีนั้นลาครบ 30 วัน/3 ครั้ง หรือกระทบต่อธุรกิจ
• ไม่ได้รับค่าจ้างในวันลา

ค่าตอบแทน: ไม่ใช่แค่รายได้ ต้องรู้สิทธิในวันลาและวันหยุดด้วย

1. ค่าจ้างทั่วไป

• ต้อง ไม่น้อยกว่าอัตราค่าจ้างขั้นต่ำ
• ถ้าทำเกิน 9 ชั่วโมง/วัน (ในบางกรณี) ต้องได้ค่าล่วงเวลาไม่ต่ำกว่า 1.5 เท่าของค่าจ้างปกติ

2. ค่าจ้างวันหยุด

• ได้รับค่าจ้างในวันหยุดประจำสัปดาห์ วันหยุดตามประเพณี และวันหยุดพักผ่อนประจำปี (ยกเว้นลูกจ้างรายวัน/รายชั่วโมง/ตามผลงาน)

3. ค่าจ้างในวันลา

• ลาป่วย: ได้ค่าจ้างไม่เกิน 30 วัน/ปี
• ลาทำหมัน: ได้ค่าจ้างตามระยะเวลาที่แพทย์กำหนด
• ลารับราชการทหาร: ได้ค่าจ้างไม่เกิน 60 วัน/ปี
• ลาคลอดบุตร: ได้ค่าจ้างไม่เกิน 45 วัน/ครรภ์

สิทธิลูกจ้างต้องรู้ เพื่อไม่ให้ถูกละเมิด

กฎหมายแรงงานไทยให้การคุ้มครองลูกจ้างอย่างรัดกุม ทั้งในด้านเวลาทำงาน วันลา การพัก และค่าตอบแทนที่เหมาะสม การรู้สิทธิของตนเองจึงเป็นการ ป้องกันการเอาเปรียบ และเป็นเครื่องมือสำคัญในการเจรจาหรือยื่นข้อเรียกร้องหากเกิดข้อขัดแย้งกับนายจ้าง

ข้อมูล : กระทรวงแรงงาน